افسردگی فصلی و راه‌های مقابله با آن

افسردگی فصلی، نوعی افسردگی است که عمدتاً با آغاز برخی فصول سال بروز و از الگوهای فصلی تبعیت می‌کند. افسردگی فصلی در برخی از افراد حساس شایع است و شدت افسردگی آن‌ها از حد خفیف و ملایم فراتر رفته و علائم آنها با آغاز پاییز و زمستان بیشتر می‌شود.

علل افسردگی فصلی

 علت دقیق این اختلال کاملا مشخص نیست، اما تاثیر عرض جغرافیایی حاکی از این است که اختلال فوق بواسطه تغییرات قابلیت در دسترس بودن نور خورشید ایجاد می‌شود. کوتاه شدن طول روز و کاهش تابش نور خورشید و به دنبال آن کاهش تولید ملاتونین در ایجاد این نوع افسردگی نقش دارد و زمینه بروز افسردگی فصلی را خصوصاً در افرادی که آسیب پذیری بیولوژیک بیشتری دارند، ایجاد می‌کند.

 یک فرضیه این است که با کاهش نور خورشید، ساعت داخلی بدن که خلق و خو، خواب و هورمون ها را تنظیم می‌کند، در زمستان به نوعی عقب می ماند و کندتر می‌گذرد. تئوری دیگر این است که موادشیمیایی مغز که اطلاعات را بین اعصاب منتقل می‌کنند، در افراد مبتلا به افسردگی فصلی دستخوش تغییراتی می شوند و قرار گرفتن در معرض نور خورشید این عدم تعادل را اصلاح می‌کند.

علائم افسردگی فصلی

احساس غم و اندوه، تمایل به گریه، احساس پوچی، عدم تصمیم گیری صحیح، کسالت و یکنواختی، کاهش انرژی و خود ملامت‌گری از جمله مهمترین علائم این بیماری است و گاهی در درجات شدیدتر فرد تصمیم به خودکشی می‌گیرد. تغییر در الگوهای خواب و تغذیه از دیگر علائم افسردگی پاییزی است. در این حالت فرد دچار کم اشتهایی و کم خوابی می‌شود.

 برخی افراد مبتلا به این افسردگی نیز علاقه شدید به مواد قندی و یا شکلات پیدا می‌کنند و نیز در ماه‌های سرد سال نیاز شدید به خواب در آن‌ها ایجاد می‌شود. سطح عملکرد اجتماعی افرادی که به افسردگی فصلی مبتلا هستند کاهش می‌یابد و در روابط روزمره خود دچار مشکل می‌شوند و معمولاً با احساس یاس شدید، عقاید منفی را در مورد گذشته و حال خود دنبال می‌کنند.

میزان شیوع افسردگی فصلی

 امکان ابتلا به افسردگی فصلی در تمام سنین وجود دارد، اما این بیماری بیشتر در دهه سوم و چهارم زندگی رخ می‌دهد، یعنی افراد جوان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی در پاییز و زمستان قرار دارند. افسردگی فصلی در خانم‌ها تا حدودی از آقایان بیشتر است. زنان 60 تا 90 درصد مبتلایان به افسردگی فصلی را تشکیل می‌دهند. همچنین میزان شیوع آن در اقلیم‌های مرتفع (کوهستانی) بیشتر است.

 پیشگیری از افسردگی فصلی

 برای کاهش خطر بروز این اختلال، می‌توانید اقداماتی را انجام دهید. برای مثال، حتی‌المقدور در روزهای زمستان و پاییز، حتی در روزهای ابری از منزل خارج شده و روزی یک ساعت چشم‌هایتان را در معرض نور طبیعی قرار دهید. اگر در خانه هستید، پرده‌ها را کنار بزنید تا نور طبیعی وارد منزل شود. حداقل هفته ای سه بار و هر بار 30 دقیقه ورزش کنید.

درمان افسردگی فصلی

 باید علائم افسردگی فصلی را شناخت تا بتوان با درمان به موقع، از تبعات آن جلوگیری کرد. اگر گمان می کنید علائم افسردگی فصلی را دارید، با پزشک در این مورد مشورت کنید تا تحت آزمایشات و ارزیابی های لازم قرار گیرید. پزشک شما باید مطمئن شود که این علائم، علت دیگری مانند نوع دیگری از افسردگی یا بیماری عمده بالینی ندارند. انواع دیگر افسردگی ممکن است منجر به این شوند که فرد به خود آسیب رسانده یا حتی خودکشی کند. در صورتی که تشخیص ابتلا به افسردگی فصلی در مورد شما داده شد، توجه به این موارد می تواند به شما در درمان آن کمک کند.

 در مراحل اولیه درمان، استفاده از فوتوتراپی (نوردرمانی) در کنار درمان دارویی توصیه می‌شود و در این حالت فرد چند ساعت در روز، در معرض نور لامپ مخصوص (تصویر بالا) قرار می‌گیرد. استفاده از داروهای ضد افسردگی کم عارضه از مهمترین شیوه‌های کنترل این بیماری است، اما در مراحل حادتر در کنار روان درمانی و دارودرمانی، از الکتروشوک هم استفاده می‌شود. شناخت و درمان به موقع افسردگی فصلی اهمیت خاصی دارد و می‌تواند فرد را در گذراندن این دوران تلخ تا حدودی کمک کند.