خامه بخوریم یا نه؟

بسياري خامه را بیشتر از سایر خوراکی‌های صبحانه دوست دارند. بعضی‌‌‌ها هم در سایر وعده‌های غذایی از آن استفاده می‌‌کنند و برای درست کردن انواع دسر و کیک از آن کمک می‌‌گیرند. اما آیا خامه واقعا مغذی است؟

مواد غذایی موجود در خامه، همانند شیر است. در خامه با افزایش درجه جدا سازی، مقدار ویتامین‌های محلول در آب کاهش یافته ولی ویتامین‌های محلول در چربی افزایش پیدا می‌کند. مثلاً غلظت ویتامین A در خامه با 10 درصد چربی، 2 تا 3 برابر بیشتر از شیر کامل است و در خامه با 40 درصد چربی 8 تا 12 برابر بیشتر است. از دست دادن ویتامین C و اسید فولیک نیز در خامه قابل توجه است. در طول استریلیزاسیون نیز از دست دادن قابل توجه ویتامین ب12 اتفاق می‌افتد.

خامه از نظر فرآیند تولیدش جزو فرآورده‌های لبنی است و مانند سایر اعضای خانواده‌ اش سفید رنگ است اما به دلیل میزان چربی بالا و از نظر گروه ‌بندی برحسب ریزمغذی ‌ها و موادی که تا حدودی انرژی را از مواد چرب تامین می‌کنند، در گروه چربی‌ها دسته‌ بندی می‌شود. در مورد کره و سرشیر هم همین ‌طور است. برای تهیه خامه پیش از عمل هموژنیزاسیون، لایه چربی روی شیر خام را که به سرشیر معروف است را برمی‌دارند. این چربی، خامه نام می‌گیرد.

خامه با توجه به محتوای چربی‌اش، انواع مختلفی دارد: خامه کم چرب که 12 درصد چربی دارد. خامه زده شده و سفت شده که 30 درصد از آن را چربی تشکیل می دهد. خامه سنگین که 36 درصد چربی دارد. خامه‌های پر‌چرب که در اغلب فروشگاه‌ها به فروش می‌رسند نیز 40 درصد چربی دارند و در تهیه انواع غذا و دسرها از این نوع استفاده می‌‌شود. خامه حتما باید در یخچال در دمای 4 درجه و حداكثر به مدت 6 روز نگهداری شود. نگهداری بیشتر آن به سبب لاکتوباسیل‌های فراوانی که دارد سبب ترش شدن آن می‌شود.

از آنجایی كه خامه دارای کالری زیادی است، مصرفش برای کسانی که تمایل به کنترل وزن خود دارند، توصیه نمی‌شود. بهتر است یا محدود شود، یا اینکه به طور کلی مصرف نشود. در مورد افرادی که دارای چربی خون بالا هستند، توصیه می‌شود که این ماده را از رژیم غذایی خود حذف كنند. افراد معمولی و سالم نیز که دارای وزن طبیعی هستند، بهتر است برای پیشگیری از افزایش وزن از گروه چربی‌ها و خامه کمتر و یا با کنترل بیشتری استفاده کنند. مصرف خامه برای کودکان که در برنامه غذایی خود نیاز به انرژی بیشتری دارند، مخصوصا کودکان زیر سه سال خوب است. برای کودکان بزرگ‌تر و پیش دبستانی هم خوردن خامه مفید است اما چه بهتر که بخش اعظم صبحانه را تشکیل ندهد.

در خامه‌های طعم دار معمولا طعم دهنده‌هایی مانند شكلات، عسل و خرما به خامه اضافه می‌شوند. از آنجایی که خود خامه دارای درصدی چربی و دارای کالری بالا است، اضافه کردن این مواد نه تنها سبب افزایش میزان کالری می‌شود بلکه چون دارای قند هم هستند، وجود این قند در کنار چربی‌ها مقدار انرژی خامه را دو چندان کرده و بالطبع مضرات آن هم برای افراد چاق یا دارای اضافه وزن چند برابر می‌شود.